Czy zatem wielkość piersi lub kształt brodawek może mieć wpływ na ilość pokarmu? Nie. Dlatego nie powinnaś martwić się wyglądem Twoich piersi w okresie ciąży. Każda kobieta jest inna. Często w swojej praktyce spotykam się z pacjentkami, które obawiają się o przyszłość swojego karmienia piersią ponieważ w rodzinie żadnej kobiecie nie udało się utrzymać laktacji. Czy to może być dziedziczne? Warto po 32 tygodniu ciąży udać się na badanie USG gruczołów piersiowych oby specjalista ocenił budowę tkanek.

Uważam, że świadomość anatomicznej złożoności procesów tworzenia się pokarmu dostarcza nam również argumentów do walki z narzucaną eliminacyjną dietą mamy karmiącej. Pamiętając, że pokarm tworzy się z krwi możesz mieć pewność, że składniki produktów wzdymających, ostrych czy smażonych dostaną się do twojego pokarmu w formie białek, tłuszczy czy węglowodanów, które nie mają wpływu na pojawianie się wzdęć czy kolek u zdrowego noworodka czy niemowlaka.

Mechanizmy hormonalne.

Za proces tworzenia się pokarmu odpowiada nasz układ hormonalny. Dwa hormony są tutaj szczególnie ważne: oksytocyna oraz prolaktyna. Oksytocyna jest to hormon wydzielany w naszym mózgu a dokładniej w podwzgórzu. Jego wydzielanie uzależnione jest od dostarczanych bodźców takich jak ssanie brodawki. Kiedy przystawiamy dziecko do piersi, nasze ciało wysyła impuls nerwowy prosto do przysadki mózgowej co prowadzi do transportu oksytocyny do tylnego płata naszej przysadki a następnie za pośrednictwem naczyń krwionośnych oksytocyna dociera do naszych gruczołów piersiowych. W efekcie kolejno następujących procesów dochodzi do wypływu mleka – które będzie poprzedzało mrowienie piersi. Cały proces trwa około dwie minuty. Po tym czasie widzimy pojawiający się pokarm w butelce naszego laktatora lub słyszymy, że dziecko zaczyna przełykać mleko. Potocznie mówi się, że karmienie piersią „jest w głowie”. Z punktu widzenia pracy naszego układu hormonalnego mogę się z tym zgodzić. Z jednej strony to właśnie w naszej głowie wydziela się oksytocyna warunkująca wypływ pokarmu a z drugiej strony to właśnie stres, zdenerwowanie, negatywne emocje mogą całkowicie zahamować odruch oksytocynowy. Co Ty sama możesz zrobić, żeby usprawnić działanie Twojej oksytocyny poporodzie? Bez względu na to jaka rzeczywistość spotkała Cię po urodzeniu dziecka, rób wszystko aby swojemu ciału dostarczać bodźce. Skupiaj myśli na dziecku nawet jeżeli nie jest z Tobą. Zerkaj na jego zdjęcie, trzymaj jego ubranko. Jeżeli jesteś po cieciu cesarskim i z medycznych powodów nie możesz dostawić dziecka do piersi pobudzaj brodawki rękami. Możesz brodawki masować, delikatnie uciskać – w ten sposób przekazujesz bodziec do Twojego mózgu nawet jeżeli wkładasz w to swój własny wysiłek.

Kolejnym ważnym hormonem również zlokalizowanym w naszym mózgu, a dokładnie przysadce mózgowej, jest prolaktyna. Wysokie stężenie prolaktyny utrzymuje się już w ciąży. Dzięki niej dojrzewają pęcherzyki mleczne przygotowując się stopniowo przez cały okres ciąży jak i po porodzie. Główną funkcją prolaktyny jest wywoływanie wydzielania mleka. Co to oznacza? Pamiętając skomplikowaną budowę anatomiczną naszych gruczołów piersiowych można powiedzieć, że to właśnie prolaktyna odpowiada za nadzorowanie całego procesu wytwarzania pokarmu. To co musisz wiedzieć, to mimo że jej stężenie jest wysokie po porodzie – to jej działanie jest blokowane w okresie ciąży przez hamujące działanie progesteronu i estrogenów. Właśnie dlatego w pierwszych godzinach po porodzie możesz zaobserwować niewielkie ilości siary – dosłownie kropli pokarmu.

Zmianę zaobserwujesz już 30-40h po porodzie. Właśnie po tym czasie obniży się gwałtownie poziom estrogenów i progesteronu a prolaktyna zacznie uruchamiać wszystkie reakcje związane ze wzmożoną produkcją pokarmu – tak zapoczątkowany jest moment nawału, który wraz ze stopniowym obniżaniem się stężenia prolaktyny zmierza w kierunku ustabilizowanej laktacji. Sukces całego procesu będzie zależny od równoczesnego dostarczania bodźców i wydzielania oksytocyny. Moje pacjentki przygotowując się do porodu często obawiają się trudności w początkach laktacji. Najtrudniejsza jest presja związana z tym, że nasz noworodek płacze, a my mamy początkowo bardzo niewielkie ilości pokarmu – pamiętaj, że objętość żołądka dziecka wynosi około 5 ml – właśnie ta objętość ma być zapełniana co dwie trzy godziny w ciągu doby. Chociaż może Ci się wydawać, że pokarmu masz za mało – gwarantuje Ci, że zaspokaja on w pełni zapotrzebowanie zdrowego dziecka.

Formuła mleka matki jest unikalna i nie do zastąpienia nie tylko dzięki pełnemu zaspokajaniu potrzeb młodego organizmu ale również dzięki wspieraniu układu odpornościowego Twojego dziecka.
Do mechanizmów obronnych obecnych w mleku należą:

• Immunoglobuliny – pokrywają błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz układu oddechowego Twojego dziecka stanowiąc barierę ochronną przed wnikaniem patogennych drobnoustrojów. Mają zdolność unieszkodliwiania atakujących wirusów i bakterii.
• Lizozym – bierze udział w reakcjach obronnych naszego układu odpornościowego (niszczy otoczki komórek bakterii) stymuluje produkcję immunoglobulin.
• Glikany – uniemożliwiają wnikanie bakterii do błon śluzowych.
• Komórki krwi – wykazują działania przeciwinfekcyjne
• Cytokiny – stymulują do pracy układ immunologiczny.

Żadna mieszanka lecznicza nie jest w stanie zastąpić unikalnych wartości mleka matki. Twoje ciało doskonale wie w jaki sposób dostarczyć dziecku wszystkich składniki odżywczych jednocześnie chroniąc je przed patogenami chorobotwórczymi.

Skład mleka – co wpływa na jego zmianę?

Mleko matki zmienia się w zależności od kilku czynników. Pierwszym jest wiek dziecka.

W pierwszych godzinach po porodzie pęcherzyki mleczne produkują siarę – mleko początkowe, które cechuje się dużą ilością przede wszystkim immunoglobulin oraz leukocytów. Siara ma intensywnie żółty kolor, jest lepka i wydziela się w bardzo małych ilościach – około 50-100 ml na dobę. Jej produkcja utrzymuje się aż do pojawianie się nawału.

Kolejnym etapem po produkcji siary jest powstanie mleka przejściowego – mleka bardziej rozwodnionego, bogatego w witaminy rozpuszczalne w wodzie oraz białka, tłuszcze i laktozę. W przeciwieństwie do siary ma ono białawy kolor i zwiększa się jego kaloryczność.

Ostatnim etapem jest pojawienie się mleka dojrzałego – jest to mleko o lekko niebieskawej poświacie, w którym przeważa ilość wody, tłuszczy i laktozy a zmniejsza ilość białka. Kaloryczność nadal utrzymuje się wysoka. Mleko dojrzałe jest oznaką ustabilizowanej laktacji i pojawia się już dwa tygodnie po porodzie.

Skład mleka kobiecego zmienia się również w zależności od fazy danego karmienia. Wyróżniamy fazę I oraz fazę II – różni je ilość tłuszczu. Podczas pierwszych wypływów pokarmu dziecko spożywa mleko pierwszej fazy – dla której charakterystyczna jest większą ilość wody mająca na celu zaspokojenie dziecka pragnienia, mleko jest o mniejszej zawartości tłuszczy a stężenie laktozy jest stałe i wynosi około 7%. Wraz z upływającym czasem przy piersi, stężenie tłuszczy się zmienia. Faza I przechodzi płynnie w fazę II dla której charakterystyczne jest zwiększenie stężenia tłuszczy – ma to na celu zaspokojenie dziecka sytości. Warto zaznaczyć, że stężenie laktozy w obu fazach jest niezmienne.

Mleko matki zaspokaja pełne zapotrzebowanie dziecka – zawiera wszystkie składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju niemowlaka przez okres pełnych sześciu miesięcy. Poza podstawowymi składnikami takimi jak białka, tłuszcze i węglowodany, mleko matki dostarcza również między innymi cholesterolu, witamin,  składników mineralnych oraz makroelementów.
Należy pamiętać, że prawidłowa suplementacja w okresie karmienia piersią wzbogaca skład mleka o prawidłowe wysycenie witaminami oraz DHA. Dzięki temu Ty sama możesz mieć wpływ na wspieranie rozwoju Twojego dziecka. Kwas DHA jest podstawowym budulcem mózgu niemowlaka [1].
Badania dowodzą, że prawidłowe stężenie kwasu DHA w pokarmie matek miało korzystny wpływ na rozwój widzenia u dzieci karmionych piersią. Obecność odpowiedniego stężenia DHA w mleku matki jest powiązana z prawidłowym rozwojem ostrości widzenia dziecka [2].

Anna Bulczak
Położna oraz certyfikowany doradca laktacyjny
Zaufaj Położnej

Źródła:

1. Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji autorstwa: Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka , Joanna Rachtan-Janicka, Aleksandra Wesołowska, Piotr Socha, Mirosław Wielgoś, Monika Żukowska-Rubik, Beata Pawlus
2. REKOMENDACJE PTG Ginekol Pol. 2014, 85,318-320
3. Karmienie piersią w teorii i praktyce pod redakcja Magdaleny Nehring-Gugulskiej, Moniki Zukowskiej- Rubik i Agnieszki Pietkiewicz;

Korzystne działanie występuje w przypadku spożywania 200 mg DHA ponad zalecane spożycie 250 mg kwasów tłuszczowych omega-3 dziennie.

Czytaj więcej

• 

  Dlaczego warto wykonywać ćwiczenia w ciąży?

  Czytaj artykuł >
• 

  Ćwiczenia oddechowe w ciąży – jak się przygotować do porodu?

  Czytaj artykuł >
• 

  Pozycje wertykalne podczas porodu

  Czytaj artykuł >